Sposoby wykrywania raka

Eksperci w dziedzinie onkologii nieustannie podkreślają znaczenie wczesnej diagnostyki nowotworów. Potrzebne są nowoczesne i skuteczne metody wykrywania raka, zanim rozwiną się jego objawy. Dowiedz się, jakie są sposoby wykrywania raka.

Ludzie w każdym wieku mogą zachorować na raka. Istnieje wiele metod wykrywania nowotworów. Większość z nich jest bezbolesna, nieinwazyjna i nie wymaga hospitalizacji. Naukowcy wciąż pracują nad nowymi metodami diagnostycznymi, które będą łatwiejsze, dokładniejsze i zdolne do jednoczesnego wykrywania kilku rodzajów nowotworów. Jest to niezwykle ważne, ponieważ rzetelna diagnostyka nowotworów ma realny wpływ na dalsze rokowania.

Znaczenie wykrywania nowotworów

Rozwój nowotworu jest procesem długotrwałym, w niektórych przypadkach może trwać nawet kilka lat. Początkowo zmiany nowotworowe nie powodują żadnych objawów. Czujesz się dobrze, a wyniki podstawowych badań krwi nie odbiegają od normy. Nie masz też żadnych problemów z podejmowaniem zwykłych, codziennych aktywności.

Pierwsze sygnały choroby nowotworowej są często niespecyficzne i mało wyraźne. Możesz nie kojarzyć ich z poważnymi procesami chorobowymi, a tym samym je lekceważyć. Jest to główna przyczyna niezgłaszania się do lekarza. Tymczasem nowotwór nadal się rozwija, powodując wiele nieodwracalnych uszkodzeń w organizmie. Dopiero wtedy pojawiają się objawy nowotworowe, powodujące złe samopoczucie i niemożność normalnego funkcjonowania. Niestety, na tym etapie choroba nowotworowa jest już najczęściej trudna do wyleczenia.

Szanse na wyleczenie są znacznie większe, gdy nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium, gdyż wtedy lekarze mają więcej możliwości przeprowadzenia skutecznego leczenia. Często jest ono mniej inwazyjne i obciążające dla pacjenta, a także wiąże się z niższymi kosztami leczenia.

Wczesna diagnoza to szansa na całkowite wyleczenie, dłuższe życie i uniknięcie powikłań. Dlatego tak duży nacisk kładzie się na znaczenie wykrycia nowotworu przed wystąpieniem jego objawów.

Jak wykryć raka?

Istnieje kilka sposobów wykrywania raka. Jeśli nie masz żadnych dolegliwości, powinieneś wykonać testy przesiewowe. Służą one do oceny stanu zdrowia, ale pozwalają także wykryć raka w stadium przedklinicznym (zanim pojawią się objawy). Pozytywne wyniki testów tego typu są wskazaniem do dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki. Dlatego należy regularnie poddawać się badaniom przesiewowym.

Czy rak jest widoczny w badaniach krwi?

Badania krwi należą do szeregu przydatnych narzędzi diagnostycznych. Dzięki nowoczesnym testom można wykryć markery nowotworowe i materiał genetyczny guza. Obejmują one:

• Pełną morfologię krwi, która może być przydatna w diagnozowaniu niektórych nowotworów, takich jak białaczka i chłoniak, poprzez wykazanie nieprawidłowego poziomu normalnych lub nieprawidłowych komórek krwi.
• Badanie białek krwi w celu określenia obecności nieprawidłowych immunoglobulin (białek układu odpornościowego) we krwi. Test ten jest wykorzystywany do diagnozowania nowotworu krwi zwanego szpiczakiem mnogim.
• Testy na obecność krążących komórek nowotworowych, wykrywające komórki, które oddzieliły się od guza pierwotnego i obecnie krążą w krwiobiegu. Takie komórki przyczyniają się do przerzutów. Naukowcy są zdania, że w najbliższej przyszłości umożliwią one diagnozowanie raka na bardzo wczesnym etapie.

Czy raka można wykryć w moczu?

Nowoczesne technologie umożliwiają wykrywanie biomarkerów nowotworowych w moczu. Jest to szczególnie przydatne we wczesnym wykrywaniu niektórych nowotworów pęcherza moczowego. Przeprowadzane testy obejmują marker nowotworowy moczu i cytologię moczu. W tej drugiej metodzie mocz jest analizowany pod mikroskopem pod kątem obecności komórek nowotworowych. Oprócz nowotworów pęcherza, mocz może zawierać pozostałości innych nowotworów, na przykład raka nerki, szyjki macicy lub prostaty. Jednak przydatność tych testów jako rutynowej metody badań przesiewowych nie została udowodniona, ponieważ nie są one wystarczająco wiarygodne.

Badania laboratoryjne i genetyczne

Podstawowe badania laboratoryjne (np. morfologia krwi) są przydatne w ocenie ogólnego stanu organizmu.

Wyniki mogą ujawnić niepokojące sygnały, które są wskazaniem do dalszej diagnostyki.

Wykrywanie raka we wczesnych stadiach jest możliwe dzięki bardziej zaawansowanym badaniom. Lekarze zazwyczaj rozszerzają diagnostykę laboratoryjną o:

• markery nowotworowe,
• badania genetyczne.

Markery nowotworowe to substancje (białka, hormony i enzymy), których poziom znacząco wzrasta, gdy w organizmie toczy się proces nowotworowy. Mogą być one obecne we krwi, ale także w moczu czy płynach ustrojowych (np. ślinie). Badania genetyczne pozwalają na znalezienie tych mutacji w genach, które znacząco zwiększają ryzyko rozwoju nowotworu. Testy te są również wykorzystywane do weryfikacji obecności komórek nowotworowych lub jego DNA w analizowanym materiale (np. w wydzielinie gruczołu krokowego lub we krwi).

Diagnostyka obrazowa i endoskopia

Lekarze zlecają również badania obrazowe w celu wykrycia raka. Pomagają one znaleźć podejrzane zmiany w tkankach, ale to nie wszystko. Metody te pokazują lokalizację, rozmiar i rozległość guza. Metody obrazowania służące do wykrywania raka obejmują:

• mammografię,
• badanie ultrasonograficzne (USG),
• tomografię komputerową (CT),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• prześwietlenia rentgenowskie (RTG),
• pozytonową tomografię emisyjną (PET),
• scyntygrafię.

Niektóre nowotwory można wykryć za pomocą skanów endoskopowych. Podczas tego badania, do wybranego obszaru ciała, wprowadzane jest specjalne narzędzie z kamerą. W ten sposób można dokładnie zbadać tkanki i w razie potrzeby pobrać materiał do dalszych badań. Procedury stosowane w diagnostyce nowotworów obejmują gastroskopię (badanie przewodu pokarmowego), bronchoskopię (oglądanie dróg oddechowych w płucach) i kolonoskopię (sprawdzanie jelita grubego).

Biopsja i badania histopatologiczne

Badanie histopatologiczne jest ostatecznym testem potwierdzającym chorobę nowotworową. W tym celu należy najpierw wykonać biopsję. Lekarz pobiera materiał komórkowy z nieprawidłowej tkanki i ocenia go dokładnie pod mikroskopem. W ten sposób można wykryć raka oraz określić jego rodzaj i cechy charakterystyczne. Najnowszą wersją tej procedury jest płynna biopsja. Test ten służy do poszukiwania komórek nowotworowych (lub fragmentów ich DNA) we krwi lub innych płynach ustrojowych.

Samobadanie jako metoda wykrywania raka

Niektóre testy wykrywające raka można wykonać samodzielnie w domu. Nieprawidłowości wykryte w ten sposób nie muszą oznaczać, że masz raka. Są one jednak wskazaniem do dalszej diagnostyki.

W przypadku kobiet samobadanie piersi jest podstawową metodą wczesnej diagnostyki raka. Pomaga ono wykryć guza zanim rozwiną się inne objawy choroby. Badanie powinno być wykonywane raz w miesiącu. Mężczyźni powinni badać jądra z taką samą częstotliwością.

Dostępne są również proste testy diagnostyczne, do których samemu pobiera się materiał. Następnie umieszcza się go na płytce testowej i interpretuje wynik lub wysyła próbkę do laboratorium. Dostępne na rynku testy obejmują procedury wykrywania:

• krwi utajonej w stolcu (w celu zdiagnozowania raka jelita grubego),
• wirusa brodawczaka ludzkiego (w celu określenia ryzyka raka odbytnicy i szyjki macicy).

Trwają prace nad kolejnymi testami do użytku domowego, gdyż takie metody pozwolą w prosty sposób wykryć raka we wczesnym stadium (lub ryzyko jego rozwoju).

Jaka jest najlepsza metoda wykrywania raka?

Najlepsza metoda wykrywania raka zależy od jego rodzaju. Zazwyczaj diagnostyka składa się z kilku badań, od najprostszych po bardziej zaawansowane i inwazyjne. Szczególne znaczenie mają badania obrazowe, które potwierdzają obecność zmian odbiegających od normy. Jednak dopiero badanie histopatologiczne daje pewny wynik.

Czy rezonans magnetyczny może wykryć raka?

Rezonans magnetyczny jest często wykorzystywany w diagnostyce nowotworów. Służy do uzyskiwania obrazów anatomicznych i obserwowania narządów w ciele we wszystkich płaszczyznach. W ten sposób lekarz może wykryć guza, określić jego rozmiar i dokładną lokalizację, a następnie postawić wstępną diagnozę.

Jak długo można żyć z nieleczonym rakiem?

Jednoznaczna odpowiedź na to pytanie nie jest możliwa, ponieważ czas przeżycia zależy od rodzaju nowotworu, ogólnego stanu zdrowia i indywidualnych predyspozycji. Rak zazwyczaj rozwija się przez wiele lat, ale w niektórych przypadkach choroba może postępować bardzo szybko, skracając czas przeżycia do zaledwie kilku miesięcy. Nieleczony rak może jednak rozprzestrzenić się na inne narządy i części ciała. Wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia to szansa na dłuższe życie.

Musisz mieć świadomość, że możesz zachorować na raka i o tym nie wiedzieć. Na początkowym etapie choroba nowotworowa zwykle nie powoduje żadnych objawów. Nieprawidłowości można wykryć jedynie za pomocą badań i prześwietleń. Nowoczesne metody są skuteczne nawet w przypadku niewielkich zmian. Do kluczowych narzędzi diagnostycznych należą badania laboratoryjne krwi, badania genetyczne, diagnostyka obrazowa oraz badania histopatologiczne. Nie należy jednak zapominać o regularnym samobadaniu. Wczesne wykrycie raka oznacza większą szansę na wyleczenie.